Şehir Yogisinin El Kitabı
Yoga Felsefesinin Sekiz Kollu Yoluna Şehirli Bir Bakış
Yoga yalnızca matın üzerindeki pozlardan ibaret değildir.
M.Ö. 2. yüzyılda Patanjali’nin Yoga Sutralar’ında sistemleştirdiği “sekiz kollu yol” (ashtanga yoga), bir insanın içsel özgürlük yolunda atabileceği adımları sıralar.
Bu yol, etik yaşamdan başlayarak zihinsel duruluğa, oradan da nihai özgürlüğe uzanır.
Her bir basamak hem köklerden gelen bir bilgeliği hem de bugünün dünyasında küçük uyanışlar yaratabilecek potansiyeli taşıyor. Ama yine de, yogaya modern bir güncelleme paketi gelseydi bu basamaklar bugün bize ne anlatıyor olurdu diye bir düşündük.
Not: Sanskrit dili çok katmanlı ve tercümesi çokça yoruma dayanan bir dil olduğundan terimlerin çok zengin Sanskrit karşılıklarından yalnızca birini aldık, teşbihte hata olmaz diyelim 😊
1. Yama – Dış Dünyaya Yönelik Etik İlkeler
Başkalarına karşı nasıl davranırsın?
Aslında 10 ilke olsa da yaygın olarak kaynaklar en önemli(!) buldukları 5 temel etik ilkeden bahseder, biz de onların üzerinden gidelim:
Ahimsa (şiddetsizlik), Satya (doğruluk), Asteya (çalmama), Brahmacharya (ölçülülük), Aparigraha (tutunmama).
Bu ilkeler kişinin topluma karşı sorumluluğunu temsil eder.
Modern bir misal vermek gerekirse:
Ahimsa’yı anlamak istiyorsan trafikte herkes sırasını beklerken, önüne kırıp kaynak yapan arabaya küfretmemeyi dene. İçinden bile olsa 😊
Satya’yı anlamak istersen daha üretime bile alınmamış ürününü soran müşterine, “kargoya çoktan verdik, aaa gelmedi mi?” diyen kendini hatırla ve mümkünse durdur.
Asteya’yı hayatına katmak istersen de hikayende paylaştığın o özlü sözlerin bile söyleyenini bul ve referansını ver.
Brahmacharya’yı ise sana en iyi tüm dizi sezonunu tek günde izlememeyi seçtiğin o zor gün anlatır.
Aparigraha’yı anlamak için Black Friday indirimlerinde “buna gerçekten ihtiyacım var mı?” diyerek, o siteyi açıp dahi bakmamayı düşün. Sepete ekleyip ekleyip pencereyi kapatmak da Aparigraha ihlali sayılır 🙂
2. Niyama – İçsel Disiplin İlkeleri
Kendine nasıl davranırsın?
Niyama, bireyin kendi iç dünyasına yönelik etik ve spiritüel tutumlarını kapsar. Yine kadim metinlerde 10 tane olan Niyama’ların en çok anlatılan beş tanesini ele alalım:
Shaucha (Arınma):
Haftalardır okunmamış maillerle dolu inbox’ı “tümünü seç–sil” yapıp hafiflemek.
Santosha (Yetinme):
Kargon geç geldi diye müşteri hizmetlerine bağırmak yerine, o sırada kitabını okumaya devam etmek.
Tapas (Öz Disiplin):
Sabah 10 dakika meditasyon yapacağına dair kendine söz verip… gerçekten yapman. Yatağın sıcaklığını geride bırakmak: bazen gerçek tapas budur!
Svadhyaya (Öz Bilgi):
Instagram’da astroloji reel’ları izlemek değil, gerçekten kendi doğum haritana bakıp “neden olduğum gibiyim?” diye dürüstçe düşünmek, kendini analiz etmek.
Ishvarapranidhana (Teslimiyet):
Yogaya yetişmek için koşarken trafik seni durdurduysa… belki de matın değil, o bekleyişin senin pratiğindir.
3. Asana – Duruşlar
Bedensel dengeyi kur, ki zihinsel dengeye yaklaşabilesin.
“Asana” sözcüğü “rahat ve dengeli oturuş” anlamına gelir. Yoga pozları, bedeni zihinsel çalışmaya hazır hâle getiren bir araçtır.
Asana sadece estetik bir baş duruşu değildir; bazen de regl gününde battaniyeye sarılıp cenin pozisyonunda yatmaktır.
4. Pranayama – Nefesin Kontrolü
Nefesi kontrol etmek, zihni kontrol etmektir.
“Prana” yaşam enerjisi, “ayama” kontrol ya da genişleme demektir.
Nefes farkındalığı sinir sistemini düzenler, zihni sakinleştirir.
Üzerinde çalıştığın bir belge varken ve onlarca sayfa geride kalmışken, bilgisayar çöktüğünde “of” demek yerine 4 saniyede al, 6 saniyede ver yapmak gibi.
5. Pratyahara – Duyuları İçeri Çekmek
Dış uyaranlardan geri çekilerek içe yönelmek.
Pratyahara, zihni sürekli tetikleyen duyusal verilerden arınmak demektir.
Tıpkı bir kaplumbağanın uzuvlarını içine çekmesi gibi, sen de dikkatini kendine çevirirsin
Instagram’a “sadece bi’ şey bakacağım” deyip 45 dakika sonra kendini unuttuğunu fark ettiğin an.
İşte o anlarda telefonu sakince yerine bırakıp içe dönmek: Pratyahara 101.
6. Dharana – Odaklanma
Zihin bir noktada sabitlendiğinde dağılmaz.
Dharana, dikkatin bir objeye (nefes, ses, görüntü…) sürekli olarak yönlendirilmesidir.
Zihni tek bir akışta tutmak için bir hazırlıktır.
YouTube’da “focus music” açıp 2 dakika sonra halı yıkama videosunda buluyorsan… Dharana henüz başlamamış demektir.
Başlaması sadece o müziği dinleyip bakışlarını boşluğa sabitlemektedir belki.
7. Dhyana – Meditasyon
Zihnin sabitlenme hâli süreklilik kazanırsa, bu artık meditasyondur.
Dharana çabayla yapılan odaklanmaysa, Dhyana odaklanmışlığın doğal bir hâle gelmesidir.
Düşünceler gelir, geçer; sen ise onların farkındasındır ama onlara yapışmayan bir tanık olursun.
Kettle kaynıyor, sen de hiçbir şey yapmadan camdan bakıyorsun.
Bir anlığına geçmiş ya da gelecek yok. Suyun kaynamasını beklerken 5 yıl önce ettiğin bi’ kavgada “söylemiş olman gerekenleri” düşünmüyorsun.
İşte o: Dhyana’nın mutfak versiyonu.
8. Samadhi – Birlik ve Aydınlanma
Zihin ve evren mutlak bir uyum hâline gelir.
Samadhi, ego sınırlarının çözülüp, özbenlik ile evrensel olanın birleştiği hâldir.
Kelimelerle tarif edilemez ama hissedilir. Yoga’nın nihai amacıdır.
Tam Savasana’dasın. Müzik durmuş. Kimse kıpırdamıyor. Zaman yok, yer yok.
Bir an için her şey mükemmel. Hiçbir şey eksik değil. Hiçbir şey fazla değil.
Kafanda tek bir cümle: “Tam ve bütünüm.”
İşte, belki de bu küçücük bir Samadhi anıdır.
Sekiz kollu yol, mükemmel olmaya değil; farkında olmaya davet eder.
Yoga matının dışına taşan bir yaşam pratiğidir.
Alışverişte, trafikte, yalnızken, sevdiklerinle, sinirlendiğinde, sabah kahveni içerken…
Her an küçük bir adım atmak mümkün.
Bazen nefes alarak.
Bazen sessiz kalarak.
Bazen ekranı kapatarak.
Visual Credit: https://pin.it/6ZdahQzdT
